Uprawa pomidorów w warunkach tunelowych stwarza specyficzne wyzwania, z których jedno z kluczowych to zapewnienie skutecznego zapylenia kwiatów. W zamkniętym środowisku tunelu brakuje naturalnych zapylaczy, takich jak owady czy wiatr, które w otwartym polu odgrywają nieocenioną rolę. Zrozumienie i zastosowanie odpowiednich technik zapylania jest zatem niezbędne do uzyskania zdrowych, dobrze zawiązanych owoców i maksymalizacji plonów.

Dlaczego zapylenie jest kluczowe dla pomidorów?

Kwiat pomidora, aby wydać owoc, musi zostać zapłodniony. Proces ten polega na przeniesieniu pyłku z pręcików (męskiej części kwiatu) na znamię słupka (żeńską część kwiatu). W większości odmian pomidorów kwiaty są samopylne, co oznacza, że posiadają zarówno organy męskie, jak i żeńskie w jednym kwiecie. Teoretycznie mogłoby to ułatwić zapylenie, jednak w praktyce, w warunkach tunelowych, często potrzebna jest interwencja człowieka lub zastosowanie dodatkowych metod, aby zapewnić właściwe przeniesienie pyłku. Brak odpowiedniego zapylenia skutkuje zawiązywaniem pustych owoców, deformacjami lub całkowitym brakiem owocowania.

Rola wiatru i owadów w zapylaniu – czego brakuje w tunelu?

W naturze wiatr odgrywa rolę w roznoszeniu pyłku, szczególnie w przypadku roślin wiatropylnych. W przypadku pomidorów, które są zapylane przez owady, wiatr pomaga w delikatnym poruszaniu kwiatami, co sprzyja opadaniu pyłku na znamię słupka. Owady zapylające, takie jak pszczoły czy trzmiele, są najbardziej efektywnymi zapylaczami. Ich ruchy między kwiatami, a także wibracje, które wytwarzają podczas zbierania nektaru, powodują uwolnienie i przeniesienie pyłku. W zamkniętym środowisku tunelu, gdzie przepływ powietrza jest ograniczony, a dostęp owadów zewnętrznych zablokowany, te naturalne mechanizmy zawodzą. Dlatego zapylanie w tunelu wymaga świadomego podejścia.

Mechaniczne techniki zapylania pomidorów

Najprostszym i najczęściej stosowanym sposobem na zapylenie pomidorów w tunelu jest mechaniczne poruszanie roślinami lub kwiatami. Istnieje kilka metod, które można zastosować:

Delikatne potrząsanie roślinami

Regularne, delikatne potrząsanie całą rośliną lub jej częścią, zwłaszcza w słoneczne i suche dni, może pomóc w uwolnieniu pyłku z pylników. Należy to robić ostrożnie, aby nie uszkodzić delikatnych pędów i kwiatów. Najlepiej wykonywać tę czynność w środkowej części dnia, kiedy pyłek jest najbardziej aktywny.

Stosowanie wibratorów

Bardziej zaawansowaną metodą jest użycie wibratorów elektrycznych. Dostępne są specjalne narzędzia, które generują delikatne wibracje. Przykładem są małe, ręczne wibratory z miękką końcówką, które przykłada się do szypułki kwiatu lub łodygi. Wibracja powoduje drganie pylników, co skutkuje uwolnieniem pyłku i jego opadnięciem na znamię słupka. Ta metoda jest bardzo efektywna i stosunkowo prosta w użyciu.

Przeciąganie sznurka

Niektórzy ogrodnicy stosują metodę przeciągania cienkiego sznurka wzdłuż rzędu roślin lub delikatnego stuknięcia w sznurki, na których wiszą rośliny. Powoduje to wibracje przenoszone przez całą roślinę, naśladując działanie wiatru lub owadów.

Wykorzystanie naturalnych zapylaczy w kontrolowanych warunkach

Choć w tunelu brakuje naturalnych zapylaczy z zewnątrz, można rozważyć wprowadzenie ich do środowiska zamkniętego.

Owady zapylające w tunelu

Najbardziej efektywnym sposobem na zapewnienie naturalnego zapylenia w tunelu jest wprowadzenie kolonii pszczół lub trzmieli. Trzmiele są szczególnie polecane do upraw tunelowych ze względu na ich zdolność do lotu w niższych temperaturach i przy mniejszym nasłonecznieniu, a także na ich efektywność w zapylaniu kwiatów pomidora. Kolonie można kupić od wyspecjalizowanych dostawców. Ważne jest, aby zapewnić im odpowiednie warunki i dostęp do wody. Wprowadzenie trzmieli do tunelu jest jedną z najskuteczniejszych metod zapewniających wysokie plony.

Inne czynniki wpływające na zapylenie

Oprócz bezpośrednich technik zapylania, istnieje szereg czynników środowiskowych i pielęgnacyjnych, które mają znaczący wpływ na jego skuteczność.

Temperatura i wilgotność

Optymalna temperatura dla zapylania pomidorów wynosi zazwyczaj od 20 do 25 stopni Celsjusza. Zbyt wysokie temperatury (powyżej 30°C) mogą powodować jałowienie pyłku, a zbyt niskie mogą hamować jego kiełkowanie. Podobnie, wilgotność powietrza ma znaczenie – zbyt wysoka wilgotność (powyżej 70-80%) może utrudniać uwalnianie pyłku i sprzyjać rozwojowi chorób grzybowych, które mogą uszkadzać kwiaty. Dlatego kluczowe jest monitorowanie warunków w tunelu i ich regulacja, na przykład poprzez wietrzenie.

Nawożenie i nawadnianie

Odpowiednie nawożenie dostarczające roślinom niezbędnych składników odżywczych, zwłaszcza potasu i boru, jest kluczowe dla zdrowia kwiatów i żywotności pyłku. Z kolei prawidłowe nawadnianie zapobiega stresowi wodnemu roślin, który może negatywnie wpływać na proces kwitnienia i zapylania. Należy unikać nadmiernego podlewania, które może prowadzić do chorób korzeni i gnicia.

Odmiany pomidorów a zapylenie

Warto pamiętać, że niektóre odmiany pomidorów są bardziej wrażliwe na problemy z zapyleniem niż inne. Wybierając odmiany przeznaczone do uprawy tunelowej, warto zwrócić uwagę na te, które są znane ze swojej dobrej zdolności do zawiązywania owoców w warunkach ograniczonej obecności zapylaczy.

Stosowanie tych różnorodnych technik zapylania pomidorów w tunelu pozwala na znaczące zwiększenie efektywności procesu i uzyskanie obfitszych, zdrowszych plonów.